Yem fabrikasında yem yapımı ön kırımlı ve ön kırımsız gibi birkaç şekilde yapılır. Burada anlatacağım, ön kırımsız şekildir. Büyükbaş, küçükbaş, kanatlı yemlerinde genellikle kullanılan üretim prosesidir. Bu anlattığım üretim şekline BOA Compactor, expander makinesi gibi eklemeler de yapılabiliyor.
1- GELEN HAMMADDENİN ANALİZ KRİTERLERİNE UYGUNLUĞUNUN DENETLENMESİ.
Gelen hammadde kamyonundan numune alınıp, tat, koku, genel görüntü ve analiz değerlerinin uygunluğunun belirlenmesi. (Hammaddenin kamyonun çeşitli yerlerinden alınarak ya da sonda geçebilecek hammadde ise kamyonun çeşitli yerlerinden alıp karıştırıp analizinin yapılması daha doğru sonuç verir.)
2- GELEN HAMMADDENİN TREMEDEN DÖKÜLÜP ELEVATÖRLER İLE TAŞINIP KENDİ ÇEŞİDİNİN DEPOSUNA GİTMESİ.
Kamyondan hammadde dökülürken hammaddenin kontrolüne devam edilip hammadde de herhangi kalite farklılığı olup olmadığına dikkat edilir.
3- DEPOLARDAKİ HAMMADDELERİN UYGUN RASYON İLE DOZAJLAMADA TARTILMASI,
4- DOZAJLAMADA TARTILAN YEMLERİN KIRICI İLE BELİRLİ ELEK BÜYÜKLÜĞÜNDE KIRILMASI,
5- KIRILAN YEMİN MİKSER İLE KARIŞTIRILARAK HOMOJENİTESİNİN SAĞLANMASI,
6- KARIŞIMI YAPILMIŞ YEMİN ELEVATÖRLER İLE TAŞINARAK, TOZ YEM İSE; MELASLANARAK TORBALANMASI
7- KARIŞIMI YAPILMIŞ YEMİN ELEVATÖRLER İLE TAŞINARAK PELET YEM İSE PELET ÜSTÜ BUNKERLERE TAŞINMASI VE PELET ÜSTÜ BUNKERLERDEKİ YEMİN KONDİSYONERLERDE BUHAR İLE MUAMELE EDİLMESİ
9-BUHAR İLE MUAMELE EDİLMİŞ YEMİN PELET MAKİNESİNDE PELETLENMESİ
10- PELET MAKİNESİNDE PELETLENMİŞ OLAN YEMİN SOĞUTUCUDA SOĞUTULMASI
11-SOĞUTULAN YEMİN PELET ELEKLERİNDEN GEÇEREK ELENEREK TORBALAMAYA GİDEREK TORBALANMASI
Fabrika Yemi Yapımında Dikkat Edilmesi Gereken Başlıca Hususlar :
1- Doğru ve istenilen kriterlere uygun hammadde tedariğinin yapılması,
2- Hedef hayvana ve bu hayvanın yaşamsal dönemine göre doğru, rasyon dengesinin
sağlanması,
3- Rasyonda belirlenen hammaddelerde, doğru analiz kriterlerinde, hedefe yönelik kritik
kontrol noktalarının belirlenmesi,
4- Sahada talep gören görüntü durumlarının rasyonda göz önünde bulundurulması,
5- Rasyondaki analiz değerleri ile sahada talep gören görüntünün denge halinde
bulundurulması ve buna göre kullanılacak hammaddelerin belirlenmesi,
6- Rasyonda kullanılacak katkıların (Vitamin,mineral, metabolizan, tamponlayıcı, nem tutucu
vb.) doğru yerde doğru şekilde kullanımının belirlenmesi.
7- Hammadde, yem katkıları seçiminde yararlanımın maksimum olması ve ekonomik dengeyi gözetmek önemlidir.
8- Toz yem yapılacak ise doğru kırım için elek boyunun hedefe yönelik dengeli, doğru
seçimde yapılması önemlidir. Çünkü;
● Çok ince kırılmış rasyon sebebi ile ruminantlar rumen asidozu hatta metabolik asidoz olabilir,
● Çok ince kırılmış olanlar tane bakımından fakir bir görüntü oluşturduğundan sahada ve pazarlamada zayıf bir durum oluşturur,
● Çok kaba kırım büyükbaş hayvan rasyonlarında dışkı ile diri atma, yemden yeterli yararlanamama gibi sorunlar oluşturabilir. Ancak; Çok kaba ya da eleksiz kırımlar küçükbaş hayvan rasyonlarında hayvanın yaşam dönemine göre uygun şekilde olmak koşulu ile olabilir.
● Kırım yapılacak Kırıcı değirmenin eleklerin yıpranmamış olması, kırıcı değirmenin devri, bıçak sayısı, bıçakların dizilimi, bıçakların kullanımının süresi(bıçakların yıpranmışlığı) çıkacak yemin kırımının düzenliliği için önemlidir.
9- Yem, toz formunda sunulacak ise; melaslama önemlidir. Fazla melas hayvanlarda ishale sebep olabilir. Az melas ise yemde tozuşma yapar.
● Tozuşma ise hayvanda iştahlı yemi yemesini engeller. Sığırlar yemi burundan soluyarak yediğinden buruna kaçan yem tozları iştahsızlık yapabilir.
● Melasın özelliği sebebi ile de melaslı yem iştah artışı sağlar.
● Melasiyerin düzeni homojen yemin karışması için gereklidir.
● Melasın yeterli şekilde ısınması, melasın yeme nüfuz etmesi ve yeterli homojenitenin sağlanması için gereklidir.Melası ısıtmada serpantinler ya da doğrudan buhar yöntemi kullanılabilir.
10- Yem, pelet formda yapılacaksa peletin sertliği, pelet kalınlığı ve sahada son müşteri için pelet görüntüsü önemlidir.
● Peletin yeterli sertlikte olmaması pelette dağılmalara sebebiyet verir. Bu da özellikle hayvanların yem yediği yemliklerde yemin altında toz birikimlerine sebep olur. Pelet yeme alışmış olan hayvan, biriken tozları yemek istemez.
● Çok sert peletler de hayvanda iştah kayıplarına sebep olabilmektedir.
11- Pelet yemde sertliği azaltan sebeplerden birkaçı şunlardır;
● Pelet disk kalınlığının az olması,
● Rasyonda yağın fazla kullanılmış olması,
● Pelet makinasının devrinin yapılacak yeme göre düşük kalması,
● Pelet diskinin alıştırma işlemi ya da kumlama işlemi yapılmadan alınmış olması,
● Rasyonda bütünlüğü engelleyecek tekstürde hammmaddelerin bulunması gibi sebepler.
12- Fabrikada kritik kontrol noktaları belirlenip buralarda füze ya da z mıknatıs gibi metal tutucular bulunmalı,
13- Dozajlamada doğru tartımlar için kalibrasyonlara dikkat edilmelidir. Bilgisayardaki analiz değerlerinin son ürün yemin içerisinde de doğru tutması için dozajlama kalibrasyonu önemlidir
